SON DAKİKA HABERLERİ: PETROL FİYATLARI FIRLADI, İRAN’IN HÜRMÜZ BOĞAZI’NI KAPATMA İHTİMALİ, HÜRMÜZ BOĞAZI NEDEN ÖNEMLİ?

Milliyet.com.tr Küresel ekonomi açısından bakıldığında, stratejik olarak bu kadar önemli çok az yer bulunuyor. Basra Körfezi ile Umman Denizi arasında yer alan bu su yolu, en dar noktasında yalnızca 34 km genişliğinde. Petrol zengini Basra Körfezi’nden dünyaya ham petrol taşımak için tek geçit burası. İran, boğazın kuzey kısmını kontrol ediyor.

ABD Enerji Enformasyon İdaresi’ne (EIA) göre, her gün yaklaşık 20 milyon varil petrol. Bu da küresel üretimin beşte birine denk geliyor. Bu boğazdan geçiyor. Kurum, bu geçidi ‘kritik bir petrol darboğazı’ olarak tanımlıyor.

PAZAR AKŞAMI 80 DOLARIN ÜZERİNİ GÖRDÜ

Uluslararası haber ajansları ve CNN’e göre Pazar akşamı, ABD’nin İran’daki üç nükleer tesise düzenlediği hava saldırılarının ardından, küresel ölçekte referans kabul edilen Brent petrolünün varil fiyatı Refinitiv verilerine göre kısa bir süreliğine 80 doların üzerine çıktı. Bu, Ocak ayından bu yana bir ilk. Çatışma öncesinde fiyatlar genellikle Ağustos 2024’ten bu yana 60 ile 75 dolar arasında seyrediyordu.

• Brent petrolün varil fiyatı, bugün (Pazartesi günü) saat 09.30 itibarıyla kapanışa göre yüzde 1.14 artışla 76.78 dolar oldu. Aynı saatte Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün varili 74.70 dolardan alıcı buldu.

‘VARİL BAŞINA 100 DOLARA FIRLAYABİLİR’

Petrol fiyatlarının daha da yükselip yükselmeyeceği artık İran’ın vereceği cevaba bağlı. Enerji yatırım şirketi Tortoise Capital’ın kıdemli portföy yöneticisi Rob Thummel, CNN’e yaptığı açıklamada, İran’ın kontrolündeki deniz geçiş yolunda olası bir aksama yaşanması halinde petrol fiyatlarının varil başına 100 dolara kadar fırlayabileceğini söyledi.

Thummel, Hürmüz Boğazı’nın işler durumda olmasının “küresel ekonominin sağlığı için kesinlikle hayati önemde” olduğunu belirtti.

İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in önde gelen bir danışmanı, boğazın kapatılması çağrısında bulundu bile. Son olarak dün İran parlamentosu boğazın kapatılması için ilk adamı atarak ‘kapansın’ önerisinde bulundu. Ancak son karar İran Ulusal Güvenlik Konseyi’nde

İran merkezli Kayhan gazetesinin genel yayın yönetmeni Hüseyin Şeriatmedari, “Amerika’nın Fordo nükleer tesisine saldırısının ardından, şimdi sıra bizde” diye uyardı.

‘TRUMP’IN PLANINI ÇÖKERTME KAPASİTESİ’

Amwaj haber sitesinin editörü ve İran uzmanı Muhammed Ali Şabani, CNN’e yaptığı açıklamada, İran’ın küresel deniz taşımacılığı üzerindeki coğrafi avantajının, “petrol piyasalarında şok yaratma, petrol fiyatlarını yükseltme, enflasyonu artırma ve Trump’ın ekonomik planını çökertme kapasitesi” sunduğunu söyledi.

CNN’in yorumuyla “Petrol taşımacılığı söz konusu olduğunda, boğaz aslında resmi 34 kilometrelik genişliğinden çok daha dar kabul ediliyor. Dev süpertankerler için seyrüsefere uygun geçiş yolları her yönde yalnızca yaklaşık 3.2 km genişliğindedir ve bu nedenle gemiler hem İran hem de Umman karasularından geçmek zorunda.”

Ancak enerji piyasalarını takip eden Vanda Insights’ın kurucusu ve CEO’su Vandana Hari’ye göre, İran’ın boğazı kapatması ihtimali “uzak bir uç risk” olarak değerlendiriliyor. Bölgede artan ABD donanma varlığı ise hem caydırıcı hem de olası bir müdahale aracı olarak işlev görüyor.

Hari, “İran’ın kaybedeceği çok şey var, kazanabileceği ise neredeyse hiçbir şey yok” dedi ve ekledi: “İran, petrol üreten komşularını ki bunlar İsrail ve ABD’nin saldırılarına karşı tarafsız veya hatta sempatik bir tutum sergiliyor, düşman haline getirmeyi göze alamaz, tıpkı en büyük ham petrol pazarı olan Çin’i kızdırmayı göze alamayacağı gibi.“

‘BOĞAZ’IN KAPATILMASI YIKICI OLUR’

Boğazın kapatılması, CNN’e göre “özellikle bu su yolu üzerinden taşınan ham petrol ve doğalgaza bağımlı olan Çin ve diğer Asya ekonomileri için oldukça yıkıcı olur.” EIA’nın tahminlerine göre geçen yıl Hürmüz Boğazı’ndan taşınan ham petrolün yüzde 84’ü ve sıvılaştırılmış doğalgazın yüzde 83’ü Asya pazarlarına gitti.

Çin, İran petrolünün en büyük alıcısı konumunda. 2025’in ilk çeyreğinde bu boğazdan günde 5.4 milyon varil petrol tedarik etti. Hindistan ve Güney Kore ise sırasıyla 2.1 milyon ve 1.7 milyon varil günlük ithalat gerçekleştirdi. Buna karşılık, ABD ve Avrupa aynı dönemde sırasıyla sadece 400 bin ve 500 bin varil petrol ithal etti.

Pazar günü Hindistan Petrol ve Doğal Gaz Bakanı Hardeep Singh Puri, X platformu üzerinden yaptığı paylaşımda, ülkesinin son birkaç yılda petrol tedarikini ‘çeşitlendirdiğini’ belirterek endişeli yatırımcıları yatıştırmaya çalıştı.

Puri, “Artık tedarikimizin büyük kısmı Hürmüz Boğazı’ndan geçmiyor. Petrol Pazarlama Şirketlerimiz birkaç haftalık tedarik stokuna sahip ve farklı rotalardan enerji almaya devam ediyor” dedi ve ekledi: “Vatandaşlarımıza yakıt tedarikinde istikrarı sağlamak için gerekli tüm adımları atacağız.”